Y Prif Weinidog yn croesawu adroddiad newydd sy’n galw am ddiwygio cyfansoddiad y DU ar “batrwm ffederal radical”

“Mae bron i ddegawd wedi bod ers i’r cyn Brif Weinidog, Carwyn Jones, alw am gonfensiwn cyfansoddiadol. Er yr holl amser ers y syniad hwnnw, mae ymdrechion Carwyn i gynnal y cynnig syml hwnnw wedi dwyn ffrwyth yn yr adroddiad newydd hwn.

“Ac mae angen ateb ar fyrder. Mae perygl gwirioneddol i’r Deyrnas Unedig chwalu.

“Mae annibyniaeth yn ymateb o’r 19^eg ganrif i broblem yn yr 21^ain ganrif. Slogan yw ef, nid ateb.

“Rhaid i’r rhai ohonom sy’n credu mai’r ffordd orau o ddiogelu dyfodol Cymru yw drwy setliad datganoli pwerus a sefydlog, o fewn Teyrnas Unedig lwyddiannus, arwain y ddadl honno.

“Rhaid i’r ddadl beidio â bod yn amddiffyniad o’r sefyllfa bresennol. Rhaid iddi beidio ag ildio i symlrwydd Undeboliaeth neu Genedlaetholdeb. Yn hytrach, rhaid ail-lunio’r Deyrnas Unedig mewn modd radical.

“Rhaid inni fynd ati i greu undeb newydd – ac mae’r papur hwn yn cynnig llawer o’r syniadau a fydd yn angenrheidiol er mwyn i’r prosiect hwnnw lwyddo. Mae wedi’i seilio ar y cynnig syml, ond cwbl radical, mai cymdeithas wirfoddol o bedair gwlad yw’r Deyrnas Unedig, lle caiff sofraniaeth ei rhannu ymysg pedair deddfwrfa a etholir yn ddemocrataidd.

“Cymaint â phosibl, dylai penderfyniadau sy’n effeithio ar fywydau pob dydd pobl gael eu gwneud mor agos â phosibl at y bobl hynny, ond pan fo’r rhannau gwahanol o’r Deyrnas Unedig yn dewis dod at ei gilydd i gyfuno adnoddau a rhannu’r buddion, mae hynny hefyd yn rhan bwerus o’r fargen.

“Dyna pam rwy’n credu ym mhotensial y Deyrnas Unedig fel peiriant ailddosbarthu pwerus, sy’n rhoi mwy o gyfran a chyfran fwy teg o gyfoeth ac incwm yn nwylo’r rhai sydd â’r angen mwyaf – ym mha ran bynnag o’r Deyrnas Unedig y mae hynny.”