'Rhaid inni ddiogelu iechyd ein plant rhag llygredd aer', meddai'r Dirprwy Weinidog dros Newid yn yr Hinsawdd
‘We must protect our children’s health from air pollution’, says Deputy Minister for Climate Change
Mynd i'r afael â llygredd aer yw un o'r heriau mwyaf cymhleth sy'n ein hwynebu, heb ateb syml meddai Lee Waters, y Dirprwy Weinidog newydd dros Newid yn yr Hinsawdd, wrth i Gymru nodi Diwrnod Aer Glân.
Mae Llywodraeth Cymru yn bwrw ymlaen â chynlluniau i gyflwyno Deddf Aer Glân i Gymru, a fydd yn nodi fframwaith ar gyfer pennu targedau ansawdd aer newydd wedi'u llywio gan arfer gorau rhyngwladol a chanllawiau ansawdd aer Sefydliad Iechyd y Byd. Bydd y Ddeddf hefyd yn gwella ein gallu i asesu a monitro ansawdd aer er mwyn helpu i leihau effaith aer gwael ar iechyd cenedlaethau presennol a'r dyfodol.
Ansawdd aer gwael yw'r risg iechyd amgylcheddol unigol fwyaf yn fyd-eang, yn ôl Sefydliad Iechyd y Byd, gyda'r effeithiau'n cyfrannu at ddisgwyliad oes is. Yng Nghymru yn unig mae ansawdd aer gwael yn cyfrannu at fwy na 1,000 o farwolaethau bob blwyddyn.
Wrth siarad mewn digwyddiad Aer Glân yng Nghasnewydd, dywedodd y Dirprwy Weinidog:
"Yn ystod y pandemig rydym wedi gwneud newidiadau mawr i'r ffordd rydym yn byw ein bywydau oherwydd ein bod wedi dilyn y wyddoniaeth.
"Yn 2020, roedd plant yn ysgwyddo baich COVID-19, gan effeithio ar eu rhyddid, eu haddysg a'u lles meddyliol. Wrth i'n plant ddychwelyd i'w bywydau, rhaid i ni sicrhau eu bod yn mynd yn ôl i amgylchedd iach lle gallant ddysgu a chwarae'n ddiogel.
"Mae ffyrdd tawelach, aer glanach, llai o sŵn a chysylltiad agosach â natur i gyd yn ganlyniad y newidiadau a achoswyd gan y pandemig. Nawr mae angen i ni ddefnyddio'r cyfle hwn i lywio'r ffordd rydym yn ymateb i broblemau llygredd aer er mwyn diogelu iechyd ein plant a sicrhau dyfodol glanach.
"Nid yw parhau fel yr oeddem yn opsiwn, mae angen i ni wneud pethau'n wahanol a bod yn barod i fod yn ddewr. Rydym eisoes yn darparu cynlluniau addysgol ansawdd aer mewn partneriaeth ag EESW STEM Cymru, i rymuso pobl ifanc i wneud newid. Byddwn hefyd yn cydweithio â chymunedau, busnesau a'r sector cyhoeddus i annog pobl i chwarae eu rhan i sicrhau gwelliannau i ansawdd aer er mwyn cael Cymru iachach a mwy gwydn.
"Mae cael mynediad i amgylchedd iach ac anadlu aer glân yn hawl, nid braint!"
Bydd yr amgylchedd a newid yn yr hinsawdd 'wrth wraidd penderfyniadau Llywodraeth Cymru', gyda'r Prif Weinidog yn creu 'uwch-Weinyddiaeth' newydd i ddwyn ynghyd yr amgylchedd, trafnidiaeth, cynllunio, tai ac ynni i helpu Cymru i sicrhau newid parhaol.