Llywodraeth Cymru yn penodi comisiynwyr i oruchwylio Awdurdod Tân ac Achub De Cymru yn dilyn adroddiad 'damniol'
Welsh Government appoints commissioners to oversee South Wales Fire and Rescue Authority after ‘damning’ report
Mae Comisiynwyr yn cael eu penodi gan Lywodraeth Cymru i oruchwylio Awdurdod Tân ac Achub De Cymru.
Mae eu penodiad yn dilyn cyhoeddi adroddiad annibynnol 'damniol' a oedd wedi amlygu diwylliant o ragfarn ar sail rhyw a chasineb at ferched, gan gynnwys methiannau ehangach o ran rheolaeth ac arweinyddiaeth yng Ngwasanaeth Tân ac Achub De Cymru.
Dywedodd Hannah Blythyn, y Dirprwy Weinidog Partneriaeth Gymdeithasol, nad oedd ganddi hyder bod gan y Gwasanaeth y gallu mewnol sydd ei angen i oruchwylio ei adferiad ei hun, a bod y rheolaeth ar bob lefel yn gysylltiedig â'r methiannau a amlygwyd gan yr adolygiad dan arweiniad Cwnsler y Brenin (CB).
Ychwanegodd gan mai Awdurdod Tân ac Achub De Cymru oedd y broblem, nad oedd modd iddynt fod yn rhan o'r ateb.
Wrth gyhoeddi ei phenderfyniad i benodi comisiynwyr mewn datganiad i'r Senedd y prynhawn yma, dywedodd nad oedd bwriad y Prif Swyddog Tân i ymddeol yn ddigonol i ysgogi'r newid mewn prosesau, gwerthoedd a diwylliant a fydd eu hangen ar raddfa eang i fynd i'r afael â'r problemau diwylliannol difrifol yn y gwasanaeth.
Mae'r Dirprwy Weinidog wedi dileu holl swyddogaethau Awdurdod Tân ac Achub De Cymru a'u rhoi i bedwar Comisiynydd.
Mae'r rhain fel a ganlyn:
- Y Farwnes Wilcox, cyn-Arweinydd Cyngor Dinas Casnewydd;
- Kirsty Williams, cyn-Aelod o'r Senedd dros Frycheiniog a Sir Faesyfed;
- Vij Randeniya, cyn-Brif Swyddog Tân, Gwasanaeth Tân Gorllewin Canolbarth Lloegr; a
- Carl Jason Foulkes, cyn-Brif Gwnstabl Heddlu Gogledd Cymru.
Bydd gan y comisiynwyr bwerau i ailstrwythuro a diwygio'r gwaith o reoli'r Gwasanaeth ac i feithrin diwylliant cadarnhaol ac anwahaniaethol. Byddant yn aros yn eu swydd hyd nes y bydd y gwaith wedi'i orffen, a byddant yn adrodd yn rheolaidd i'r Dirprwy Weinidog ar y cynnydd.
Roedd yr adroddiad annibynnol gan Fenella Morris CB ar Wasanaeth Tân ac Achub De Cymru yn feirniadol iawn o'r ymddygiadau a'r agweddau gwahaniaethol ar bob lefel yn y gwasanaeth, yn ogystal â methiannau rheolwyr i fynd i'r afael â nhw.
Dywedodd y Dirprwy Weinidog nad yw cynigion Awdurdod Tân ac Achub De Cymru ei hun i weithredu argymhellion yr adroddiad yn rhoi unrhyw sicrwydd y bydd modd mynd i'r afael â'r problemau sylfaenol.
Roedd Awdurdod Tân ac Achub De Cymru wedi cynnig sefydlu Pwyllgor Gweithredu i Adolygu Diwylliant i oruchwylio'r gwaith o weithredu argymhellion yr adroddiad. Ond dywedodd y Dirprwy Weinidog nad oedd ganddi hyder y byddai hyn yn mynd i'r afael â'r gwendidau sylfaenol o ran llywodraethu, a bod angen ymyrraeth gryfach.
Dywododd Hannah Blythyn, y Dirprwy Weinidog Partneriaeth Gymdeithasol: "Mae'n anodd gweld sut y byddai Gwasanaeth Tân ac Achub De Cymru yn gallu gwneud y newidiadau sydd eu hangen. Yn enwedig o ystyried bod y rhai sydd yn y swydd ar hyn o bryd yn rhan o'r broblem, ac felly allan nhw ddim hefyd fod yn rhan o'r ateb.
"Oni bai bod camau'n cael eu cymryd nawr, mae risg y gallai'r methiannau hyn hefyd effeithio ar y gwasanaeth sy'n cael ei ddarparu, a rhoi bywydau mewn perygl."
"Does gen i ddim ffydd yn y tebygolrwydd y bydd Awdurdod Tân ac Achub De Cymru yn adfer safon dderbyniol o reoli, nac ychwaith y bydd yn mynd i'r afael â'r risgiau ehangach i'r gwasanaeth y mae'n ei ddarparu i ddiogelu diffoddwyr tân a’r cyhoedd.
"Rwy'n credu bod hynny'n creu achos cymhellol dros ymyrraeth Llywodraeth Cymru, er mwyn sicrhau adferiad cyflym a chynaliadwy."
Dywedodd y Dirprwy Weinidog fod tystiolaeth o sut mae'r methiannau rheoli wedi effeithio'n uniongyrchol ac yn ddifrifol ar wasanaethau craidd. Mae hyn yn cynnwys bod y gwasanaeth tân wedi gwrthod argymhellion gan y Prif Gynghorydd Tân ac Achub i wella safonau gwasanaeth a diogelwch diffoddwyr tân.
Ac mae Gwasanaeth Tân ac Achub De Cymru wedi methu â dilyn cyngor blaenorol gan Fframwaith Cenedlaethol Gwasanaethau Tân ac Achub 2016 i leihau eu hymatebion i alwadau tân diangen. Mae eu hymatebion i alwadau tân diangen wedi codi'n gyson yn ystod y blynyddoedd diwethaf, ac mae bellach yn agos at y lefel uchaf a gofnodwyd.
Nodiadau i olygyddion
The Deputy Minister for Social Partnership has statutory powers to intervene in fire and rescue authorities when certain legal tests are met.
Fire and rescue service capacity: thematic review | GOV.WALES
Fire and rescue service operational training: thematic review | GOV.WALES
Commissioners’ terms of reference
- To secure the full and sustainable implementation of all the recommendations the review of SWFRS culture and values, no later than the deadlines stipulated in it.
- To establish and oversee a senior management team and related processes that are untainted by the failings identified in the report; and as a first step, to appoint a Chief Fire Officer and, as necessary, other senior staff who appear most likely to contribute fully and effectively to the FRA’s recovery.
- To establish and implement a process to identify grievance cases arising during the period covered by the report which may have been improperly and/or unfairly dealt with for the reasons identified in the report; and to ensure those cases are reopened and re-examined, leading to a fair and just outcome.
- To secure the full implementation of all recommendations in the CFRA’s thematic reviews, as soon as possible and in meaningful social partnership
- To make arrangements for a significant and sustained reduction in SWFRS’s attendance at false alarms.
- To develop proposals for the future governance of SWFRA which are most likely to minimise the risk of further such failings.
- To discharge other functions of the FRA and its members as set out in statute and the FRA’s standing orders.
- To advise the Welsh Government on progress with the above, and on the potential for ending intervention.
- To undertake all their work in the full spirit of social partnership, and through continual and effective engagement with SWFRS staff and their trade unions and other representative bodies.